آزادی مدنی میتواند موجب رشد و شفافیت روابط انسانها، کار گروهی، مقررات و قوانین،
ظرفیتهای اجتماعی و ایجاد فرصتهای برابر و در نهایت عدالت اجتماعی گردد. نرم افزار حسابداری
حرفه ای است متأثر از محیط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که این اثرات موجب تغییر در حرفه
حسابداری میگردد. هدف این مقاله مطالعه اثر شاخصهای مختلف آزادیهای مدنی در قالب
آزادی بیان، آزادی سازمانها، حاکمیت قانون و آزادی اشخاص بر توسعه حسابداری در ایران
میباشد. در این پژوهش از پرسشنامه برای جمع آوری داده ها و از مدل معادلات ساختاری و تحلیل
عاملی و درخت مسیر برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از این است که
بین آزادیهای مدنی و توسعه حسابداری در ایران رابطه معنی داری وجود دارد و به ترتیب
متغیرهای آزادی بیان، حاکمیت قانون، آزادی احزاب و آزادیهای شخصی بیشترین بارهای عاملی
بر توسعه حسابداری در ایران را دارد.
ارتباط بین محیط اجتماعی و حرفه حسابداری به ویژه ماهیت انتفاع آن توسط اندیشمندان
مختلفی نشان داده شده است. حسابداری به عنوان یک نیروی اجتماعی و روشن گر که نقش آن به
عنوان فعالیت سیاسی در جامعه تشریح و بیان شده است. حسابداری یک واقعیت اجتماعی تلقی
میگردد، چرا که بر اساس یک ایدئولوژی خاص یعنی سرمایه داری بنا شده است.
مطالعه شاخصهای اجتماعی و حسابداری در جهت دیدگاه جامعه شناسانهای است که
تغییرات آن در محیط اجتماعی مورد بررسی قرار میگیرد. با ایجاد این دیدگاه به تحلیل ماهیت
فرآیند حسابداری از دید درک تعامالت اجتماعی پرداخته شده است، اما تلاشهای کمی به منظور
ارائه کیفی و توصیف کلی از فرآیندهای مربوط به تعامل حسابداری و محیط اجتماعی آن صورت
گرفته است. لذا الزم است فرآیند تعامل حسابداری و محیط اجتماعی آن بهویژه از نظر آزادیهای
اجتماعی مورد بررسی بیشتری قرار گیرد. یکی از شاخصهای اساسی آزادیهای اجتماعی،
آزادیهای مدنی است. در این رویکرد، حسابداری یک روش عینی محض نیست، بلکه سازوکاری
تأثیرگذار بر اقتصاد و مدیریت اجتماعی است و همچنین تحت تأثیر فرآیندهای اجتماعی قرار دارد.
شرایط ایجاد تغییر حسابداری، پیچیده فرض شده است. به طوری که تحت تأثیر مباحث و
فرآیندهای محیط اجتماعی، چارچوب نظری و همچنین استانداردها و درنهایت گزارشهای
حسابداری به چالش کشیده شده و تغییرپذیر هستند. با توجه به اینکه حرفه حسابداری از محیط
پیرامونی خود تأثیر میگیرد و رویکردها و روشهای حسابداری نیز تحت تأثیر این تغییرات
محیطی هستند، لذا برای شناسایی رشد و توسعه حسابداری الزم است این تغییرات در نرم افزار حسابداری شناسایی شوند. حسابداری از علوم اجتماعی است که آثار خود را بر جامعه میگذارد و
همچنین در اثر توسعه نیازها و خواستهای جوامع در خودش تغییرات شگرفی را مشاهده میکند.
در دهه های اخیر ایدئولوژیهای زیادی در جوامع بشری ظهور و بروز داشته اند که هریک به نوعی
بر دیدگاههای جوامع و به دنبال آن بر خواستهای اجتماعی تأثیر گذاشته و آنها را تغییر داده اند.
یکی از این ایدئولوژیها اهمیت یافتن آزادیهای اجتماعی و مدنی در جوامع است که بر شناخت
جامعه و روابط بین افراد آن تأثیرگذار بوده است. حسابداری به عنوان حرفه ای که هدف آن به نظم
درآوردن روابط مالی انسانها است، از این قاعده مستثنا نمیباشد.
عوامل تأثیرگذار بر حسابداری با توجه به اهمیت تغییرات مختلف، متفاوت اند. به طوری که
حسابداری دارای ماهیتی پویاست. با این ماهیت پویا، مطالعه ریشه های اجتماعی حسابداری و
شاخصهای اجتماعی احاطه کننده آن در محیط مختلف اجتماعی حائز اهمیت میباشد.
برنامهریزی تغییر و تحوالت اجتماعی تنها در پرتو شناخت قواعد و نظام های زمینه ساز یا پدید
آورنده رویدادها به دست میآید. الزام به ارتقاء حسابداری در زمینه به کارگیری رویه ها، افشاء و
ارتقای سطح دانش تخصصی همراه با بهبود شرایط محیط سیاسی و اجتماعی نه تنها از نظر رشد
اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و قانونی کشور مؤثر خواهد بود، بلکه سبب توسعه حسابداری و نرم افزار های حسابداری
خواهد شد. حسابداری یکی از علوم اجتماعی با تغییرات محیط خود درگیر است. لذا بررسی تأثیر
آزادی های مدنی بر مفاهیم و شاخصهای حسابداری از اهمیت برخوردار بوده و برای پایداری و
ارتقاء هر دو آنها ضروری می باشد. از این رو هدف این تحقیق مطالعه آثار آزادیهای مدنی بر
توسعه حرفه حسابداری در ایران است.
حسابداری یک فعالیت خدماتی – اجتماعی است. لذا جامعه و گروههای استفاده کننده به طور
تدریجی با متنوع شدن تجارت و افزایش آگاهی های عمومی نسبت به نیازمندیهای خود، خدمات
جدیدتری از حسابداران انتظار دارند. حسابداری هماهنگ با این آهنگ تقاضا، ملزم به توسعه در
عرصه های مختلف شامل بهبود استانداردها و مقررات، بهبود گزارش گری و افشا، بهبود روشهای
اندازه گیری، افزایش تخصص حسابداران، بهبود آئین رفتار حرفهای حسابداران در جامعه، توسعه
گزارشگری حسابداری در حوزه های جدید از آن جمله می باشد.
-کارکرد حسابداری از دیدگاه جامعه
بلکویی بیان میکند که در
نرم افزار حسابداری کاربرد تئوری عدالت )یعنی توزیع برابر همه کاالها و
خدمات اقتصادی( بیانگر انتخاب نوعی نظام حسابداری است که در نهایت راه حل هایی را ارائه نماید
که بیطرفانه، مطلوب و از دیدگاه اجتماعی منصفانه باشند. این نظریه مؤید گسترش نقش
حسابداری است که در نتیجه اقدام به ایجاد نهادهای مبتنی بر عدل می نماید؛ بنابراین بر اساس
تحقیقات مک کالنیک ویژگی متمایز حرفه حسابداری، پذیرش مسئولیت نسبت به عموم جامعه
است. انتظارات جامعه از این حرفه بسیار است و درک کیفیت خدمات پیچیده ارائه شده توسط
حرفه حسابداری از سوی مردم، زمانی فراهم است که حسابداران حرفهای خدمات خود را در
سطحی ارائه کنند که شایسته اعتماد جامعه باشد. از این رو خدمات حرفه حسابداری باید در
بالاترین سطح ممکن و با رعایت ضوابطی ارائه شود که تداوم این خدمات را با کیفیت مناسب
تضمین کند.
حسابداری انتقادی به رویکردی در حسابداری اشاره دارد که پرسشی فراتر از به کارگیری روش
خاص در حسابداری را مطرح می سازد. نظریه پردازان حسابداری انتقادی به دنبال جلب توجه به
جهتی هستند که به سبب روزمرگی و تکرار، مشروع جلوه نموده اند. همچنین آنان عینیت و
بیطرفی حسابداری را زیر سؤال برده و بیان میکنند که تاکنون حسابداری از نظامهای اجتماعی
تحت کنترل دولت حمایت نموده است. نگاهی به طیف گروههای ذینفع گزارشات حسابرسی نشان
میدهد که سهامداران، مدیران، کارکنان، مصرف کنندگان کاال یا خدمات، توزیع کنندگان،
تأمین کنندگان مواد اولیه محصول، دستگاههای ناظر بر حسن اجرای قوانین، سازمانهای حامی
محیط زیست، مردم محلی، رقبا، بانکها و موسسه های مالی- اعتباری، رسانه ها همگی طرف حساب،
حسابداران رسمی هستند که با توجه به عقاید و نظرات گوناگونی که پیرامون مردمساالری و نظارت
از پائین به باال در جوامع وجود دارد، حسابداران رسمی دیگر نمیتوانند به این عقیده که مسئولیت
اصلی بنگاهها صرفاً مسئولیت اقتصادی است اتکا کنند؛ زیرا حیات نهادها و بنگاههای اقتصادی
بستگی مستقیم به حیات جامعه دارد. چون مسئولیت های بنگاه ها همه جانبه و فراگیر است
حسابرسان و حسابداران رسمی هم در قبال این مسئولیتها باید اظهارنظر و قضاوت نمایند که آیا
این بنگاهها فارغ از اعداد و ارقام مالی توانستهاند مسئولیت و مأموریت اساسنامه های خود را که همانا
رفع یکی از معضالت ) تولید با کیفیت، رعایت موارد زیست محیطی، کالای رقابتی و...( جامعه است
انجام دهند؟ این مهم به ویژه با اجرای قانون بازار سرمایه از سال 8910 و مسئولیتهای تعریف
شده برای حسابداران رسمی که روز به روز هم بیشتر میشود بسیار قابل توجه می باشد.
نرم افزار حسابداری
